Door de komst van StaffPad was ik veel met orkest bezig geweest was het daardoor alweer een hele tijd geleden dat ik ook een stuk voor piano solo had geschreven. Maar ik raakte geinspireerd door het stuk "Beloved" van Gavin Luke, echt een stuk waarvan ik wilde dat ik het zelf geschreven had: volop gebroken akkoorden in de linkerhand en een eenvoudig motief met de nodige herhalingen, zowel in het lagere als in het hogere octaaf gespeeld en aan het einde ook wat omspelingen. En ook het feit dat het tweede akkoord niet in grondligging ligt vond ik bijzonder omdat het direct de juiste sfeer weet te scheppen.

Uit het verlangen om zelf ook een dergelijk stuk te hebben geschreven is de eerste Bagatelle ontstaan. Immers, zoals Wikipedia vermeld: "Een bagatelle (Frans voor "kleinigheid") is een klein, licht muziekstuk, meestal voor piano". Komt dat even goed uit!

Na bestudering van het stuk van Gavin Luke heb ik een "recept" afgeleid waarmee vergelijkbare stukken te schrijven zijn:

• Kies een toonsoort
• Kies een maatsoort (4/4, 3/4, 2/4, 6/8, ...)
• Zoek een akkoordschema van 8 maten wat eindigt op de dominant, zodat het herhaald kan worden (b.v. I – V – VI – III – IV – V – II – V7)
• Zoek een melodisch thema dat goed bij dit akkoordenschema past:
  Eerst een motief van 2 maten, dan nog 2 maten in een sequens en dan zoiets in doorgang 4 maten aan elkaar.

1. Expositie: thema met akkoorden in kleine ligging
2. Herhaling laag: thema met akkoorden in grotere ligging
3. Herhaling hoog: thema een octaaf hoger met akkoorden in grotere ligging
4. Doorwerking begin met modulatie naar uitwijking in naastliggende akkoorden
5. Doorwerking vervolg in uitgeweken toonsoort, terugmodulerend naar dominant
6. Reprise: herhaling van openingsthema (laag octaaf)
7. Variatie: herhaling van het thema in hoog octaaf met omspelingen
8. Finale: thema in hoog octaaf met kleine variaties en afsluiting
9. Slotakkoord: als antwoord op de dominant tenslotte een akkoord op de tonica (1 maat)

Het resulterende stuk is dan in principe 8 * 8 + 1 = 65 maten lang.

Bagatelle #1
Deze eerste Bagatelle in G-mineur begint met een openingsthema in mp en met kleine gebroken akkoorden in de linkerhand. Daarna wordt het thema herhaald in mf met grotere gebroken akkoorden waarna het thema ook een octaaf hoger klinkt. De doorwerking begint forte, maar bouwt af via mf naar mp waarna het hoofdthema opnieuw weerklinkt, gevolgd door lichte omspelingen in de rechterhand. Tenslotte de reprise in het hoger octaaf.

Bagatelle #2
Het recept is meerdere malen uit te voeren en daardoor is er ook een tweede Bagatelle ontstaan, die aan de hand van hetzelfde recept geconstrueerd is.
Het thema wordt in de exposite karig begeleid door een aanvankelijk dalende baslijn. In de eerste herhaling volgt een begeleiding met klein gebroken akkoorden, waarna een herhaling volgt in het hogere octaaf. De doorwerking impliceert een uitwijking naar G-mineur en snel daarna naar A-majeur, waarna het terug-moduleert naar G-groot. De reprise begint met een alternatieve melodie, waarna het vertrouwde thema terugkeert, eerst met omspelingen en tenslotte in de originele vorm.

Bagatelle #3
Met ook een derde Bagatelle was de serie van pianostukken volgens dit recept aanvankelijk compleet. Alle drie de Bagatelles hebben steeds een andere toonsoort en een andere maatsoort, en zijn ondanks het gezamenlijke onderliggende recept helemaal niet hetzelfde. De levensvatbaarheid van het voornoemde recept lijkt mij daarbij overtuigend aangetoond.
In deze derde Bagatelle begint het openingsthema in mp en zonder akkoorden, maar met louter basnoten in de linkerhand. Vervolgens wordt het thema herhaald, eerst met alleen gebroken akkoorden in de linkerhand, daarna met ook een octavering van de melodie. In de doorwerking (of "bridge", zo men wil), wordt het harmonisch tempo verdubbeld bij de liggende (meestal septiem-)akkoorden. Er klinken nu twee verschillende akkoorden per maat, terwijl dat hiervoor er maar één per maat was. Maar tegen het einde van de doorwerking vertraagt het harmonisch tempo weer voor een vloeiende overgang naar de reprise. Bij de herhaling van het thema wordt het weelderig omspeeld met ladderfiguren, maar de allerlaatste uitvoering van het thema begint weer net zo sober als aan het begin met alleen basnoten, waarna we nog eenmaal gebroken akkoorden horen in het linkerhand.

Bagatelle #4
En na de derde Bagatelle kwam er toch nog een vierde Bagatelle. De eerste paar akkoorden zijn geïnspireerd op het stuk "One the Nature of Daylight" van Max Richter, maar verder volgt ook deze Bagatelle het voornoemde recept. Kenmerk is hier de lome, zangerige melodie als uitkomende stem in een kabbelende zes-achtste beweging.
Getriggered door een uitnodigende reactie in de StaffPad User Group op Facebook heb ik deze vierde Bagatelle uitgewerkt tot de Alternance #1 voor orkest.